|
Charakterystyka gatunku
Bielik Haliaeetus albicilla to największy lęgowy ptak drapieżny naszego kraju. Rozpiętość skrzydeł u tego gatunku może osiągać nawet 240 cm, a długość ciała dochodzić do 92 cm. Dorosłe bieliki grzbiet i brzuch mają płowoszare, jasną głowę i szyję, śnieżnobiały, klinowaty ogon oraz żółty dziób, tęczówki i nieopierzone dolne części nóg. Młode ptaki są ciemnobrązowe z płowymi piórami z wierzchu skrzydeł i na piersi. Ich dziób jest ciemny, podobnie jak i tęczówka. W wieku 4-5 lat osiągają szatę osobników dorosłych. Samica i samiec nie różnią się od siebie pod względem upierzenia, jednakże różnicują je osiągane rozmiary - samice są nieznacznie większe. W locie bieliki łatwo rozpoznać po długich, „deskowatych" skrzydłach, jasnej, wysuniętej do przodu głowie oraz klinowatym ogonie.
Na zajmowanym terytorium para przebywa przez cały rok. Ptaki migrują tylko podczas ostrych zim w poszukiwaniu pokarmu, np. nad niezamarznięte zbiorniki wodne. Dorosłe, co najmniej 5 letnie bieliki łączą się w pary, które często spędzają ze sobą całe życie. Zajmują rewiry o przeciętnej powierzchni około 100 km2. Gniazdo budują jesienią poprzedzającą sezon lęgowy i mogą z niego korzystać przez kilka lat, stale go rozbudowując. Długo użytkowane gniazda mogą osiągać imponujące rozmiary - ich średnica dochodzi do 2,5 m, wysokość do 3 m, a waga do prawie tony. Pod takim ciężarem czasem łamią się gałęzie i gniazdo ulega zniszczeniu. W Polsce bieliki gniazdują na drzewach, odpowiednio wysokich i starych. Najczęściej są to sosny, olchy, dęby i buki. W ciągu roku para wyprowadza jeden lęg. Samica składa 2-3 jaja, które wysiaduje od złożenia pierwszego jaja. Choć pisklęta klują się nierównocześnie u bielika zjawisko kainizmu praktycznie nie występuje. Przy wystarczającej ilości pokarmu wszystkie pisklęta mają szanse przeżycia.
Środowisko lęgowe
Bielik zamieszkuje prawie wszystkie typy lasów, szczególnie bory, buczyny oraz nadrzeczne łęgi, położone w pobliżu jezior, stawów rybnych oraz dolin rzecznych. Podczas ostrych zim można spotkać duże zgrupowania ptaków w miejscach obfitujących w pokarm np. nad niezamarzniętymi rzekami lub zalewami.
Pokarm
Podstawowym pokarmem bielika są ryby oraz ptaki wodne. Poluje, stosując różne techniki łowieckie, na karpie, leszcze, szczupaki i płocie. Wśród ptaków głównie na łyski, kaczki i perkozy. Rzadziej chwyta ssaki - zające, a także młode sarny, nie gardzi również padliną.
Występowanie
Zasiedla północną, środkową oraz wschodnią Europę. Występuje także na Grenlandii i Islandii oraz w północnej części Azji. Jego zasięg występowania obejmuje również Japonię, Chiny oraz Mongolię. W Polsce obecny jest, w rożnym zagęszczeniu, na obszarze całego kraju, a szczególnie w całej zachodniej, północnej i północno-wschodniej części kraju. Polska jest też ważnym zimowiskiem bielików.
Rozmieszczenie stanowisk lęgowych bielika na podstawie Atlasu ptaków lęgowych Lubelszczyzny (Wójciak i inni 2005)
Status
Gatunek podlegający ochronie ścisłej. Wokół gniazd tworzone są strefy ochronne: przez cały rok w promieniu do 200 m, a okresowo (od 1 stycznia do 31 lipca) - w promieniu do 500 m od gniazda. W Polsce ma status bardzo nielicznego ptaka lęgowego - jego liczebność szacuje się na 1200-1500 par. Umieszczony w Polskiej Czerwonej Księdze Zwierząt i Załączniku I Dyrektywy Ptasiej. Południowo-wschodnią Polskę zamieszkuje około 60 par bielików.
Zagrożenia
Do głównych zagrożeń dla bielika należą:
- płoszenie ptaków przy gniazdach;
- zagospodarowanie turystyczne miejsc wykorzystywanych jako żerowiska bielików;
- prześladowanie ptaków poprzez strzelanie i trucie;
- degradacja obszarów łowieckich;
- kolizje z napowietrznymi liniami energetycznymi;
- drapieżnictwo ze strony kun i kruków w stosunku do jaj i piskląt;
- silne wiatry i burze niszczące drzewa z gniazdami.
|
