Potwierdzenie skuteczności zamontowanych osłon

W roku 2016, po otrzymaniu od Zamojskiego Towarzystwa Przyrodniczego wyników z drugiego sezonu monitoringu siec trakcyjnych prowadzonego w ramach zadania D2, pokusiliśmy się o szybką ocenę skuteczności realizowanego działania. Zestawione w poniższej tabeli mówią same za siebie – na zaizolowanych przez PGE odcinkach linii nie stwierdzono przypadków śmiertelnego porażenia ptaków!! Zdajemy sobie sprawę, że wyciąganie długofalowych wniosków, po zaledwie dwóch sezonach badań jest może zbyt pochopne, ale nawet tak niewielka próba danych napawa nas optymizmem i utwierdza w przekonaniu słuszności naszych działań. W tym miejscu tym bardziej pragniemy podziękować przedsiębiorstwu PGE Dystrybucja S.A. za zaangażowanie w realizację zadania, dzięki której z całą pewnością uda nam się zabezpieczyć znacznie więcej kolizyjnych miejsc niż pierwotnie zakładaliśmy.

  Ochrona ptaków przed porażeniem prądem

Porażenie prądem jest jedną z głównych przyczyn śmiertelności ptaków, które wykorzystują linie energetyczne jako miejsca chwilowego odpoczynku podczas nauki latania lub jako tzw. czatownie podczas polowania. Szczególnie często ofiarami takich zdarzeń są bociany oraz ptaki drapieżne, czyli gatunki które chronimy w ramach realizacji projektu. Aby zwiększyć ich sukces lęgowy, we współpracy z przedsiębiorstwem PGE Dystrybucja S.A. zaplanowaliśmy pilotażowe w skali regionu zadanie polegające na zabezpieczaniu miejsc szczególnie niebezpiecznych dla ptaków.

Aby trafnie wytypować miejsca realizacji zadania, w ramach którego według pierwotnych założeń miało zostać zaizolowanych 100 słupów średniego napięcia, w roku 2015, w okresie letnio-jesiennym skontrolowano ponad 500 km linii energetycznych zlokalizowanych w obrębie i w najbliższym sąsiedztwie wybranych obszarów Natura 2000. Kontrole przeprowadzono w dwóch terminach. Pierwsza odbyła się w sierpniu, druga we wrześniu. Taki dobór terminów nie tylko ułatwił penetrację terenu pod liniami energetycznymi (wykoszone zboża), ale przede wszystkim zwiększył prawdopodobieństwo odnalezienia martwych ptaków.

Żniwa umożliwiły ptakom drapieżnym dostęp do bogatych w gryzonie żerowisk, zwiększając znacząco ich frekwencję na tego typu siedliskach. Ponadto, o tej porze roku młode ptaki zaczynają koczować w okolicy gniazda, podejmując pierwsze próby łowieckie, podczas których wykorzystują one słupy energetyczne jako punkty obserwacyjne. Ogółem odnotowano 112 ofiar porażenia, wśród których dominowały myszołowy  i  bociany białe. Niestety, pod jednym ze słupów linii średniego napięcia, w pobliżu miejscowości Tyszowce, odnaleziony został martwy gadożer, którego śmierć jest wyjątkowa dotkliwa dla zachowania całej krajowej populacji gatunku. Zadanie związane z montażem osłon jest wręcz modelowym przykładem działania z zakresu ochrony przyrody, które przynosi korzyści zarówno dzikim ptakom jak i człowiekowi. Przypadki porażenia ptaków często wiążą się z koniecznością wyłączenia danego fragmentu linii co z kolei powoduje uciążliwe i kosztowne przerwy w dostawach prądu. W związku z tym, w wytypowanych przez ornitologów lokalizacjach, oprócz osłon zakupionych z funduszy przeznaczonych na realizację projektu, montowane są dodatkowe komplety zabezpieczeń zakupione ze środków przedsiębiorstwa PGE Dystrybucja S.A. Dodatkowo, w ramach przedmiotowego zadania pojawiły się oszczędności które w połączeniu z dalszą wolą współpracy z energetykami, dobrze rokują na zwiększenie zakresu zadania w niedalekiej przyszłości.

Krótki reportaż o przedmiotowym działaniu, wyemitowany w regionalnych kanałach Telewizji Polskiej znajdziecie Państwo na stronach TVP Lublin

Tak wygląda osłona przed jej zamontowaniem na słupie linii śreniego napięcia

A tak - komplet osłon już po montażu

Montaż prowadzą pracownicy PGE Dystrybucja S.A.

Ochrona żerowisk położonych na siedliskach łąkowych

Obecność żerowisk o odpowiedniej strukturze oraz zasobności pokarmowej obok dostępności miejsc rozrodu, jest najważniejszym elementem środowiska rzutującym na obecność wielu gatunków ptaków na danym obszarze.  

W ostatnich latach w strukturze i sposobie użytkowania gruntów obserwuje się szereg zmian niekorzystnych dla ptaków. Przemiany te szczególnie mocno oddziałują na dwa gatunki ptaków objęte ochroną w ramach projektu tj. na orlika krzykliwego i gadożera. 

Gatunki te na żerowiska wybierają przede wszystkim tereny otwarte –  użytkowane łąki o różnym stopniu uwilgotnienia,  pastwiska, oraz pokryte niską roślinnością  nieużytki.

Swoistą ciekawostką jest fakt, że na  Lubelszczyźnie bardzo ważnym miejscem żerowania orlików krzykliwych są pola uprawne. W warunkach regionu charakteryzują się one znacznym rozdrobnieniem, mozaikowatością upraw i dużą ilością miedz. Wykorzystywanie gruntów ornych do zdobywania pokarmu jest zjawiskiem rzadko obserwowanym u orlików, w związku z czym jako jedno z działań projektu, zaplanowano wykonanie badań  wybiórczości siedliskowej i zasięgu żerowiskowego tego gatunku.

Niestety zmiany zachodzące w obecnym krajobrazie rolniczym, wypierające ekstensywne zagospodarowanie oraz zmieniające jego  strukturę z mozaikowej na wielkoobszarową, stanowią bardzo duże zagrożenie dla terenów żerowiskowych obu gatunków. Duże monokultury rolne wykorzystywane pod uprawę pozbawione są miedz oraz pojedynczych, samotnych drzew lub krzewów, które stanowią doskonałe „czatownie” czyli punkty obserwacyjne dla ptaków drapieżnych. Z kolei zaniechanie wypasu oraz koszenia łąk prowadzi do stopniowego ich zarastania roślinnością krzewiastą i drzewiastą. W przypadku odstąpienia od użytkowania łąk i pastwisk, już po kilku latach stają się one zbyt zarośnięte, zarówno dla ptaków jak i ich ofiar. Destrukcyjnym działaniem jest również osuszanie terenów podmokłych czy też regulacja rzek, prowadząca do zaniku naturalnych obszarów zalewowych i zubożenia siedlisk oraz utraty  bazy żerowej jak również lęgowisk wielu gatunków ptaków.

W celu przywrócenia prawidłowych warunków żerowiskowych dla orlika krzykliwego oraz gadożera, w ramach naszego projektu chcemy odtworzyć przynajmniej  100 ha nieużytkowanych łąk oraz pastwisk. Odtwarzanie łąk jest klasycznym zabiegiem z zakresu ochrony czynnej żerowisk dla ptaków, które potrzebują łatwego dostępu do ofiar, a więc stosunkowo niskiej  trawy. Doprowadzenie takich powierzchni do stanu pierwotnego wymaga dużych nakładów pracy polegających na usunięciu drzew i krzewów, wyrównaniu terenu oraz wprowadzenie corocznych koszeń. W celu odtworzenia odpowiednich warunków łowieckich praktykowany jest również ekstensywny wypas bydła i koni, korzystnie wpływający na strukturę krajobrazu rolniczego i zwiększenie różnorodności siedlisk. Odtworzenie łąk i pastwisk zwiększy dostępną bazę żerową jak również zapobiegnie  dalszym zmianom w krajobrazie.